Jacob Lauritsson Sle (ca. 1560 - ca. 1618)

Jacob ble født omkring 1560. Han døde omkring 1618 på gården Uggdal, Tysnes. Han var sønn av lavadelsmannen Laurits Gauteson Slede/Dall og Hustru Gyri Jacobsdatter. Jacob giftet seg første gang, trolig med NN Lauritsdatter, Hodlekje. De hadde barna:

1. Laurits Jacobsen, f. ca. 1585, d. ca. 1660, g.m. ca. 1610, Marta Sebjørnsdatter.

Jacob giftet seg andre gang med Barbro Rolfsdatter, To. De hadde barna:

1. Brita Jacobsdatter, bosatt Myklestad br. 1.
2. Nils Jacobsen, f. ca. 1615, d. ca. 1685, g.m. Ingeborg Olsdatter Hodlekje.
3. Samson Jacobsen, bosatt Mittvåge.
4. (Hans) Jacobsen, Jacob må nemleg ha vore bestefar til Hans Holma og medsyskena hans. Dei åtte 26 mrk. sm. og 26 sk. vare i Uggdal. Dette vart seld fyrst så seint som i 1690, til Nils Nilsson på br. 1. Samson Jacobsen (Mittvåge) selde nett like mykje jordegods til broren Nils nokre tiår tidlegare. Det går fram av eit fragment av eit skinnbrev på Nordbost. Meddi det er snakk om same skylda må Hans Holma ha vore sonsson av Jacob Sle. Sonen kan i så fall ha vore husmannen Hans på To 1643, sjå der. Enkja etter Hans Jacobsen må ha vorte gift opp att med Ola Hodlekje, sjå der.

Jacob Larsson (Lauritsson Sle) f. o, 1550 d. o. 1636, eller Jacob Sle som han vert kalla i munnlege overleveringar, busette seg på Årbakka som sjølveigar i 1570-åra. Truleg var garden odelen hans, men eventuelt samband t. d. til Hans Årbakka i 1563 er ukjent. Ifylgje segna kjøpte Jacob Sle garden av storkaren Hans Onarheim, men han var for ung til å kunne vera identisk med Hans Uggdal i 1563. Jamfør elles at Jacob sannsynlegvis hadde ein son Hans.

Jacob Lauritsson var gift to gonger. Fyrste kona kan ha vore N. N. Larsdtr. Hodlekje. Andre kona var Barbro Rolfsdtr., som nok var frå To. Jacob Sle var ein storkar, og har vore hugsa av tysnesingane ned gjennom hundreåra, sjå kultursogo b. I. s. 396f. Lensmann Løvig skreiv frå si vitjing i Uggdal i slutten av 1880-åra: "På flere gårde i Tysnes skal endnu leve efterkommere af Jacob Slee - således på Opdal, Hollekim, Færevåg og Beltestad, hvor samme Jacobs-navn fremdeles forekommer, og merkelig nok har frasagnet om denne deres stamfader hidtil holdt sig blandt dem.

Ved et besøg i Opdalsbygden sommeren 1889 erfarede jeg med forundring, at Jacob Slee endnu var et kjendt navn der, trods dets ælde af henved 300 år. At sagnet om ham har kunnet holdt sig så længe, skyldes vel nermest den omstændighed, at han har været en ætstor og meget inflydelsesrik mand. Også sagnet betegner ham som en mand med anseelse ved at betitle ham som adelsmand, en stor herre, baron, fyrste o. lign.".

Slektsnamnet Sle vert elles aldri nytta i dei skriftlege kjeldene. Men Jacob står her fram mellom dei mest velståande bøndene i Tysnes. Berre Ola Hodlekje hadde meir gods og gull. Naturleg nok vart Jacob jamt nytta som lagrettemann. I motsetnad til sonen Lars Færavåg tykkjest han stort sett ha levd stille og roleg. Berre ein gong dukkar han opp i bøtelistene. I 1617 måtte han ut med 3 dalar for overfall på Anders Bekkareie (Se). Året etter måtte Anders ut med 8 dlr. for å ha hogge til Jacob i handa med ei verja. Så tilhøvet mellom desse to karane var noko dårlig,

Fyrste året Jacob vart nemnd i odelsskattemanntala var i 1603, då han åtte 2 l. sm. i jordegods. Same eiga skatta han av i 1613/14 men i 1617 av 1/2 h. og 1 våg korn i tillegg. Eiga vart monaleg auka i 1618, da Gyri Uggdal (mor hans) var avliden. sjå nf. Jacob skatta då av 4 l. 1/2 p. sm., 1 1/2 h., 1 tønne korn og 11 dlr. Etter det var skift etter mora i byrjinga av 1620-åra skatta Jacob av 2 1/2 l. 1 p. sm., 1 1/2 h. og 1/2 tønne korn. Kvar godset til Jacob Sle låg er ukjent, anna enn at han i 1624 åtte garden Slinde i Sogn. som må ha vore odelsgods gjennom mora. Sonen Lars Færavåg åtte i Hodlekje, som truleg var morsarven hans.

Jacob skulle ifylgje gamle Fredrik Uggdal ha kome til Uggdal frå Sogn. Han var son av lågadelsmannen Laurits Gauteson og kona Gyri Jacobsdtr., som visst nok var nettopp frå Sogn. Laurits og Gyri budde truleg på Skaga i Kvinnherad (Hatlestrand sokn), men han døydde tidleg. Men han levde så seint som i 1563 då "Lasse Goudesenn" i Strandebarm gav 4 dlr. og 8 sk. skatt av jordegods. og omlag like mykje "for thett guotzs som ligger i Sogenn" (Sogn).

Gardane på Hatlestrando låg på denne tida under Strandebarm skipreida. Hustru Gyri, som same året (1563) skatta av ei flaumsag i Sunnhordland ein stad, var såleis knapt enkja hans, slik Bakkevig skriv. Hustru Gyri (Jacobsdtr.) vart venteleg gift opp att med Mads Fartegnson Enes. Og i andre ekteskapet fekk ho sonen Lars Skaga og dottera N.N., som var mor til Endre Levåg i Fitjar. (Sjå Bakkevig: "Sunnhordlandslekter"). Etter at også Mads Enes-Skaga døydde flytta Gyri Jacobsdtr. med sonen til Uggdal. Ho vart kalla "Høstru Gored j Opdall" i ein herredagssak om noko Sle-gods i 1578. Sidan kan ho ha vorte gift opp att for tredje gongen med ein Sander Øvra-Beltestad. Ei velståande enkja Gyri budde nemleg på Øvra-Beltestad etter Sander. I 1603 skatta ho av så mykje som 4 l. sm. og 2 h. Ho budde og på Beltestad i 1610, men tre år seinare heldt ho hus i Færavåg. Eldste son til Jacob Sle budde der. Eiga var i 1613 redusert til 2 l. sm. og Gyri torer ha skifta noko av godset med borna i mellomtida. Gyri flytta til Uggdal 1613/14 og døydde der kring 1616. I 1614 vart ho ført i odelsmanntalet med 2 1/2 l. sm. 1 h., i 1617 med 2 l. sm. 2 våger korn. Året etter var ho avliden. Då finn ein Jacob Sle ført med ei eiga som tilsvara det han og Gyri hadde skatta av samanlagt i dei føregåande åra. Jacob må såleis ha vore ein av arvingane til Gyri, og i fyrste omgang "administrert" jordegodset. Skifte har vorte halde i byrjinga av 1620-åra. Gyri Beltestad-Færavåg-Ugdal må ha vore mor til Jacob Sle, og noko opp i åra då ho døydde.

I juni 1617 var det oppe ei sak for Bergen Domkapittel der ei Hustru Gyri er omtala. Elsebe Monsdtr. og Hr. Peder Aalborg, sokneprest til Stord. hadde rettergang "om Arff effter Salig Hustru Gurie". 1 desemher året før stemna Hans Monsson soknepresten Anders Jonsson til Skånevik og same Peder Ålborg om arv Hans meinte seg lovleg tilfallen "effter sin Salig fadermoder", som venteleg var same Gyri. Denne saka vart vist til verdsleg rett. Dersom den Hustru Gyri som er nemnd i forhandlingsprotokollen for domkapitlet er identisk med mor til Jacob Sle, hadde ho altså ein hittil ukjent son Mons, som var avliden før henne. men som let etter seg borna Hans og Elsebe. Denne siste Hustru Gyri kan elles vera identisk med den nemnde sagbrukseigaren i 1563. Saga ho skatta for kan, ifylgje And. Næss i Sunnhordland Årbok 1919, vera prestesaga i Kvinnherad, og Hustru Gyri såleis ei prestekona.

Born: Arvingane til Jacob Uggdal skatta i 1638 av 1 l. 1 p. 20 mrk. sm. og 2 h. Samstundes gav tre sysken, born av Jacob Uggdal, skatt av 1/2 l. 6 mrk. sm. 1/2 h. 1 fåreskinn. Tilsaman er dette så å seia identisk med Jacob Sle si jordeiga i 1620-åra. Her er altså tre sysken som før arveoppgjøret har fått utlagt kring 1/3 part av jordegodset, kanskje i form av heimegifte. (Barna, se ovenfor). 1)

1) Drange, Ernst Berge: Tysnes. Gards og ættesoge, Bind 2 , side 288 - 289.
Gards og ættesaga frå Kvinnherad II, s. 270